Zombiepolitiek

Er was een tijd waarin alles hoopvol leek. Er was kans op echte verandering. We gingen met zijn allen met een gedeeld ideaal de toekomst tegemoet. Die tijd was afgelopen zomer, Rutte stapte op en liet een verbouwereerd politiek veld waarin alles mogelijk leek achter. Inmiddels, ruim vier maanden na de val, bleek er een uitgekiend plan achter de val te zitten. De VVD zakte weg in de peilingen en de eigen achterban dreigde weg te lopen. De houdbaarheid van Mark Rutte was zelfs voor vingerlikkend rechts Nederland verlopen. Om afgezet worden te voorkomen kwam de partij top met een plan. Kabinet klappen op het rechtse thema immigratie, Rutte een moment van zelf inzicht laten tonen, voordat andere hem de deur wijzen en vervolgens iemand met een migratie achtergrond naar voren schuiven als het ervaringsdeskundigachtige gezicht van realistisch rechts. Op het internet gaan er verhalen rond dat hedendaagse mannen vaker en vaker aan het oude Rome moeten denken. Ik kon deze campagne enkel en alleen aan The Walking Dead denken.

In de dystopische zombieserie durft niemand meer in utopieën te denken omdat er continue de angst is om het met minder te moeten doen. Er ligt continue iemand op de loer die je eigendommen af wilt pakken. Er is volgens ene Frans T. in een essay uit 2006 een parallel tussen optimisme en progressieve politiek enerzijds en pessimisme en conservatisme anderzijds. Pessimisme maakt mensen bang voor de toekomst waardoor zij geneigd de vlucht inwaarts te maken. Nostalgisch nationalisme, aldus Rob Wijnberg. De hang naar het behouden van, of terug willen gaan naar een samenleving die eigenlijk nooit bestaan heeft. In The Walking Dead zien we hoe dit mensen laat verlangen naar duidelijke taken, zwart wit denken naar vreemdelingen en er een hang ontstaat naar dictoriale leiders.

De econoom Paul Krugman beschrijft in zijn boek Arguing with Zombies dat je bepaald geneuzel met feiten kan blijven ontkrachten maar dat de achterliggende ideeën, als zombies, de kop op blijven steken. De afgelopen campagneperiode is hier een perfect voorbeeld van. Uiteraard is het makkelijk de vergelijking te trekken tussen migratiestromen buiten de deur willen houden en de muren die de overlevenden in The Walking Dead bouwen om zombies buiten te sluiten. Dus die vergelijking wil ik bij deze alvast gehad hebben zodat we door kunnen met de rest van dit artikel.

Zombiepolitiek is ook het oude idee dat de democratische crisis, zoals Pietertje Omtzigt het zegt, enkel bij de politiek ligt. Francis Fukuyama beschreef in 1992 al dat de burger zich niet meer als betrokken burger maar als consument gedraagt. Je stemt, betaald belasting en krijgt je zin. Maar zo werkt het niet. Een samenleving is geen product en je kan niet altijd je zin krijgen. Als consument niet (godverdomme wat was die Philips 2200 EP2220/10 koffiezetter een miskoop, fuck you consumentenbond) en als burger al helemaal niet. Uit angst voor de grillige consument en zogenaamde strategische stemmen doen politieke partijen er alles aan niet in ongunst te geraken waardoor geen enkele politicus moeilijke beslissingen durft te maken. De Gelderse columnist Willem Claasen beschreef het passend in een van zijn columns: “De grote onvrede over de overheid komt doordat veranderingen vrijwel alleen op een rooskleurige manier worden gepresenteerd. Pijn wordt vermeden.” Het is een logisch gevolg in een land waar door jaren van neoliberaal beleid individuele vrijheid boven collectieve vrijheid is komen te staan. Dat ging lang goed totdat meer en meer mensen voelden dat de individuele vrijheid van de een altijd ten koste gaat van die van de ander. Zonder visie over de collectieve vrijheid gaat het botsen en is het makkelijk wijzen naar een andere groep mensen als rovers van jou individuele vrijheid.

De laatste en grootste zombie is geen campagne voeren op de inhoud. De media blijkt dit maar al te moeilijk te vinden en menig politicus maakt hier graag gebruik van. Zo veranderde de campagne wederom in een populariteitswedstrijd. Van de meeste partijen zijn we dit wel gewend. En ook deze keer wist vooral de VVD dit goed in te zetten. Met het feit dat Dilal niet Mark Rutte is en dus dit ook een andere politieke partij, terwijl de achterban, leden en programmaschrijvers nog altijd dezelfde zijn. De man die het hardst om de inhoud leek te willen strijden wist het stiekem vooral over zijn wel/niet keuze voor het torentje te laten gaan. Omtzigt kon zich na het vertrek van Farid Azarkan (DENK) en Renske Leijten (SP) uit Den Haag opgooien als de enige aanjager van de toeslagenaffaire. Dat hij zelf jaren eerder verantwoordelijk was voor het ontstaan van het beleid dat tot de affaire leidde zijn we allemaal alweer vergeten. Omtzigt zelf wilde daar wel als laatste mee geconfronteerd worden en weigerde daardoor mee te doen met de verkiezingspodcast van De Correspondent. Een van de interviewers schreef namelijk een kritisch boek over de affaire. Dat hij de presentatie van zijn programma maar uit bleef stellen spreekt boekdelen. De messias is hier, fuck zijn geschriften.

En zo is de politiek terug bij af. Als een enkel aan het eigen hachje denkende zombie herrezen zonder enige utopie aan de horizon. Jij bakken en stemmen pakken.