Van links! Naar rechts! #2

Het is een kwestie van tijd en dan begint het weer. Het geneuzel over links en rechts. We kennen het allemaal wel. Het geroeptoeter van lijsttrekkers over ‘linkse media’ of ‘een regeerakkoord waar rechts Nederland zijn vingers bij aflikt’. TV- debatten waarin men het liefst, op z’n zwart-wit Amerikaans, links tegenover rechts zet. Maar wat is dat eigenlijk? Linkse en rechtse politiek? En hoe groot is het verschil tussen de twee richtingen? In deel 2 van deze reeks proberen we de partijen in te delen. HOKJESDENKEN SUPERVET & HELEMAAL HIP!

Waar waren we ook alweer?

Weet je nog, vorige keer, toen we konden vaststellen dat volgens alle oude opvattingen over links en rechts de SGP als meest rechtse partij uit de bus kwam? Moeten jullie opletten wat er gebeurt als we op het overzicht hierboven alle partijen die na het jaar van de moord op Pim Fortuyn zijn ontstaan, wegstrepen (afbeelding hieronder). Plots klopt het plaatje. Alle oude opvattingen over rechts en links zijn op deze “ranglijst” van toepassing. Zelfs de VVD staat met zijn progressieve, liberale opvattingen over abortus en euthanasie, rechts van het midden (op de afbeelding links van het midden), op de juiste plek.

Pim’s populistische erfgoed

Maar grootvader! Wat gebeurde er dan precies rond en na 2002 dat ons politieke landschap zo veranderde? Nou kinderen, dat zal ik jullie vertellen. Er werd steeds meer gewezen. Een kale knakker waar je ouders warme gevoelens van kregen (Pim genaamd) begon schuldigen aan te wijzen. Decennia lang was Nederland door rechtse en midden kabinetten geregeerd. Besluiten werden technocratisch genomen, op grond van wetenschappelijke kennis en kosten-batenanalyses. Volgens Pim was de politiek hiermee te ver van het volk komen te staan. Hij schreeuwde wat dingen over de elite en het volk, gaf voorgaande regeringen de schuld en speelde de Islam en vluchtelingen de Zwarte Piet toe. Het was kort na allerhande aanslagen in de V.S. ‘Het volk’, bang door de beelden op televisie, slikte het als zoete koek. Populisme en polarisatie tot gevolg.

Ook nu zijn er nog mensen die met een nat plekje in hun broek zeggen dat Pimmetje gelijk had. Anderen zeggen juist dat het demoniseren van een heel geloof en een hele bevolkingsgroep ervoor heeft gezorgd dat zij verder van de maatschappij zijn komen te staan. Maar dat is een sociologische verklaring en daar houdt Mark Rutte niet van.

En laten we het over die Mark Rutte en zijn VVD nu net moeten hebben. Pim F. werd vermoord door een gek. Pim’s partij, de LPF, kwam in handen van een groep gekkies. Er stonden verkiezingen voor de deur. Bij de VVD realiseerde men zich dat er door de LPF aan de rechterzijde ruimte was ontstaan om kiezers te bemachtigen. Er werd hard gediscussieerd over de koers van de partij. De gematigde Mark Rutte werd lijsstrekker ten koste van de rechtsere Rita Verdonk. Geert Wilders stapte uit de partij. Beide richtten een eigen partij op en het succes van de partij van Wilders zorgde ervoor dat de VVD en die andere partij rechts van het midden (het CDA) meer en meer naar rechts opschoven. Niet zo zeer alleen in beleid, maar ook in polariserend taalgebruik en populistisch wensdenken. Iets dat onlangs met de komst van de NSDAP FvD en hun plannen voor Nederland in 2040 tot volledig wasdom lijkt te zijn gekomen.

Maar?

Zijn populisme en polarisatie dan rechts? Nee. Links populisme bestaat zelfs langer. Denken over ‘het volk’ versus ‘de elite’ was zelfs de aanleiding voor de Franse revolutie waar we in deel 1 van deze reeks over spraken. De focus van links populisme ligt alleen vaak op andere zaken.

Zo strijden de SP en PvdD als populistische partijen tegen de uitwassen van het marktdenken, Neoliberalisme en de macht van het grootkapitaal. De nieuwe landheren.

DENK en 50PLUS zijn dan weer polariserende linkse partijen die specifiek opkomen voor een bepaalde identiteit. Ook de vrij nieuwe partij (die kans maakt op een zeteltje) Bij1 behoort tot de populistische, polariserende linkse partijen. Die in hun strijd voor gelijkheid het wij-zij denken versterken.

DUS!

Wanneer we, het vaak als extreemlinks en extreemrechts bestempelde populisme meenemen als uiterste spectra van het links/rechts denken levert dat op de website partijgedrag.nl het volgende plaatje op:

Enige nuance is natuurlijk gewenst, aangezien het overzicht enkel het stemgedrag van de partijen meet en niet hoe zij zich verder gedragen. Zo doet de PvdA zich over het algemeen linkser voor dan ze stemmen en hebben PVV en NSDAP FvD een hele grote extreemrechtse bek, maar stemden zij de afgelopen vier jaar net iets minder rechts dan de VVD.

Kiespijn houdt van duidelijkheid, dus deelt de partijen dit jaar als volgt in: vijf partijen links, vijf rechts en drie in het midden. De middelste drie schipperen over het algemeen tussen links en rechts, afhankelijk van hun plek in de coalitie of oppositie. Vanuit deze driedeling zullen we de komende tijd verschillen opzoeken. Soms zal dat makkelijk gaan, soms is het lastiger. Het belooft hoe dan ook een interessante reis te worden.

THE END
ROLL END CREDITS